Bel ons, of stuur ons een fax of e-mail voor informatie.
Importeur: A. GEZANG & CO BV - Westvlietweg 65-P, 2495 AA Den Haag
tel. 020-682 22 55 fax 020-682 82 46 www.gezang.nl info@gezang.nl
Cona Coffeemaker:
“Maximum meaning, minimum means”
Hoe Abram Games zijn moderne design-klassieker voor de gedekte tafel ontwierp volgens zijn lijfspreuk uit het na-oorlogse schroot van Spitfires.
Games legde in 1947 zijn eerste schets op tafel in de Cona werkplaats in Wimbledon (nabij Londen, Engeland). Het betrof een compleet her-ontworpen Cona Coffeemaker.
Hij had zich - ter verbetering van het design - belangrijke vragen gesteld èn creatieve antwoorden gevonden, die elke Cona ook nu - ruim 60 jaar later - nog steeds markeren.
(klik op afbeelding rechts voor een gelukwens van de Cona Company in verband met het 50-jarig jubileum van A. Gezang & Co in 1953, met referte aan de Zeeuwse watersnoodramp enkele dagen eerder).
Games was een praktisch denkend mens. Hij schiep kunst naar zijn daadkrachtig credo “maximale betekenis, minimale middelen”, en wist dit te vatten in krachtige symboliek. Een beeld zegt nu eenmaal meer dan 1.000 woorden.
Juist ook dáárom was hij als graficus door de Britse overheid zo succesvol tijdens de oorlog ingezet om met zijn aanplak-posters de burgerbevolking massaal te bewegen tot hergebruik van tijdens WO-II schaarse middelen, tot zelfvoorzienendheid in de voedselverzorging (zie afbeelding hiernaast), maar ook bijvoorbeeld met een simpele boodschap aan militairen: Zorg in het landsbelang goed voor je persoonlijke hygiëne.
De goede tekenaar Games dacht ook in andere opzichten uiterst modern. Zo toetste en waardeerde hij de kwaliteit van zijn werk, reeds lang voordat hij het voltooide. Dit deed hij door reacties te polsen bij familie en kennissen. Bemerkte hij een lauwe reactie, dan belandde het ongesigneerd in de prullenbak. Signeerde hij het eenmaal, dan was het goed bevonden.
Het glaswerk van voor-oorlogse glazen koffiezetters was breekbaar, totdat in de vijftiger jaren gehard ‘flame-proof’ (ook genoemd: ‘Pyrex’) glas op de markt kwam, dat beter tegen temperatuurschommelingen bestand was.
Natuurlijk kozen Games en Cona er voor dit ideale glas toe te passen, i.c.m. een slim her-ontwerp van de trechter: Zij beseften zich, dat bij warm-koud-schommelingen elk materiaal uitzet en krimpt, en dunne schaalvormen - van nature - het best in staat zijn zulke uitzetting en krimp zonder breuk te ondergaan. Tel daarbij op, dat glas een relatief matige geleider van warmte is, zeker in vergelijk tot vele metalen. Zou men de onderbol van de Cona van dik (pantser)glas willen maken, dan zou dit breuk t.g.v. plotseling stoten wellicht goed voorkomen, maar het verschil in temperatuur tussen de hete buitenkant (hete vlam) en de binnenzijde van het glas (waar het in contact met water maximaal 100 graden Celsius wordt), zou het glas toch doen breken (“temperatuur-schok”). Ook daarom moest het glas liefst dun worden uitgevoerd. Om toch een hoogste weerstand tegen kapotstoten te krijgen, immiteerde Games de sterkste dunschalige vorm in de natuur: Een ei-vorm. Dit verklaart de vorm van de onderbol en trechter.
De Cona Rex was het eerste Games’ design, dat in productie werd genomen in 1953. De vorm van de standaard draagt kenmerken van het begin van de jaren ‘50 van de vorige eeuw. (Vergelijk ‘m maar eens met de Porsche cabriolet van James Dean of de Jaguar uit de serie Inspector Morse). Deze toen modieuze druppelvormen werden door plaatbewerkingtechnieken, zoals “walsen” of “forceren” verkregen. Met de komst van snellere jachtvliegtuigen, kreeg het publiek oog voor aerodynamica en ditto styling, toen aan de vooravond van de koude oorlog verouderde Spitfire vliegtuigen afgedankt en verschroot werden. Juist uit deze dunne aluminium beplating maakte Games proefversies van de Cona Rex.
Nadat het model Rex in productie genomen was, bleek de druppelvorm eigenlijk te duur voor optimale massa-productie. Games zag hierin een conflict met zijn eigen credo, wat hem ertoe aanzette in 1959 de Cona nogmaals te herontwerpen. Hij gaf toen de standaard en handgreep diens huidige vorm. Sedert 1962 wordt dit New Table Model nagenoeg ongewijzigd vervaardigd.
Als gezegd was “forceren” als plaatbewerkingstechniek in opkomst gekomen. Indien men - analoog aan houtdraaien - een vlakke plaat inspant en om een centrale as spint, kan men deze in een combinatie van holle en bolle vormen “forceren”. Zulke - weliswaar geperfectioneerde - forceertechniek wordt momenteel in de glasblazerij nog steeds toegepast om de kelk van de Cona trechter in de sierlijke tulpvorm te krijgen. Door dit ambachtelijke proces zie je uiterst kleine dikte-verschillen (“forceer-rillen) als je ‘m tegen het licht houdt.
Zowel de Cona Rex als ook het Cona New Table Model zijn inmiddels deel van de vaste collectie van het British Science Museum.
Games ontving bij leven de prestigieuze onderscheiding “Royal Designer for Industry” (RDI) en werd gelauwerd met een “Order of the British Empire”.
De populaire britse affiche-designer Abram Games raakte kort na WO-II in gesprek met een directeur van de Cona Coffee Machine Company. Hij zette dagelijks - zo vertelde hij hem - de heerlijkste koffie in zijn Cona koffiezetter, maar achtte het ontwerp voor verbetering vatbaar.
Zijn apparaat type “De Luxe” bezat weliswaar alle eigenschappen om perfect smakende koffie - Cona koffie - te bereiden, maar miste ergonomisch vernuft.
In de basis identiek aan het eerste gepatenteerde ontwerp van Albert Cohn (zie hiernaast) uit 1910 was zijn vroege Cona in essentie een puur scheikundige opstelling, een zogeheten “extractie-kolom”.
De grafisch ontwerper Abram Games keek onbevangen met het creatieve oog van een kunstenaar, was goed bekend met moderne inzichten in ergonomie, en bezat praktische kennis over moderne materialen, materiaal-eigenschappen en de nieuwste bewerkingstechnieken.
Laat ons nu enige specifieke onderdelen in detail eens nader aanschouwen.
1) DE GLAZEN ZEEF.
Het unieke zeef-systeem maakt van de Cona de enige
"all-glass" koffiezetter, waarbij met de vloeistof altijd alleen met glas in aanraking komt. Ergo: géén smaakoverdracht.
Bij andere merken (buiten Europa) vormt vaak een plastic schotel met gleufjes de zeef (vaak nog met een stuk doek of filterpapier ertussen). Deze schotel ligt als een deksel over de opening van de tuit in de trechter. Dit plastic deksel wordt dan door een stalen trekveer op zijn positie gehouden. Deze trekveer zit gehaakt aan de onderzijde van de tuit. Een onnodig compromis.
Het gepatenteerde design van de Cona-zeef is veel ingenieuzer. Het is geheel van glas en ziet er uit als een soort vis-dobber. Deze heeft in het midden een ietwat geruwde kegelvorm. Hierop rust het - op zijn eigen gewicht - in de tuit van de trechter. Dit vormt - zonder enig filtreerpapier of gaasdoek - een opmerkelijk perfect filter. Omdat glas geen smaak afgeeft noch aanneemt, kun je alleen in een Cona Coffeemaker de ene keer koffie, en de andere keer thee, glühwein etc zetten, zonder enige smaakoverdracht.
2) DE STANDAARD. De Cona standaard is niet - zoals bij andere merken - vervaardigd van draadstaal, maar steeds van massief metalen gegoten delen. Vanaf de verchroomde voet loopt de standaard in een sierlijke zwarte boog uit in een verchroomde vork. In dit zwarte deel zit een uitsparing om de trechter na het zetproces in weg te kunnen zetten. Deze 'wegzet’-faciliteit is van praktisch nut, want Cona koffie zet je graag met visite gezellig aan tafel. Dan moet je de trechter direct na het zetproces ergens even kunnen wegzetten. De verchroomde voet heeft een flinke voetafdruk, waardoor het geheel stevig staat. Het fixeert daarnaast het branderreservoir, en heeft een opvangbakje om de enkele druppels (die dan van trechter kunnen druipen) op te vangen.
3) DE HANDGREEP. De handgreep van de Cona is niet - zoals bij andere merken - van een hard plastic, maar van duurzaam massief bakeliet. Ook in deze handgreep zet de sierlijke boog van de standaard zich voort. Naast robuster en sierlijker, is dit ook ergonomisch beter: De greep 'pakt' prettig, voor zowel rechts- als linkshandigen.
4) HET GLASWERK. Zelfs hittebestendig glaswerk blijft breekbaar, vooral wanneer het plotseling blootgesteld wordt aan een puntbelasting, en/of sterke temperatuur-schommeling. Toch maakt ook hier de vorm een verschil. We weten allemaal dat de schaal van een ei verhoudingsgewijs uitzonderlijk sterk is. De sierlijke vorm van de afgeplatte Cona onderbol/schenkkan van, en de eveneens gebolde tulpvorm van de Cona trechter, verwijzen hiernaar.
Vorm volgt steeds functie, zoals kenmerkend is voor veel design-klassiekers.
“Afternoon Tea is een samenspel van smaak- en sfeermakers”
Advertentie ca. 1994.
Koperslagerij A. Gezang & Co NV - circa 1930